AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

Avrupa Konseyine üye devletlerin dışişleri bakanları tarafından 4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine göre ; sözleşme ve protokolleri gereği Yüksek Sözleşmeci Taraflara yüklenilen taahhütlere uyulmasını sağlamak için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kurulmuştur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi uluslararası bir teşkilat olan Avrupa Konseyine bağlı olup 1959 yılında kurulmuş uluslararası bir mahkemedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi toplam 46 yargıçtan oluşmuş idari ve yargısal birimlerden meydana gelmektedir.

Türkiye sözleşmeyi 4 Kasım 1950 tarihinde imzalamıştır. 10 Mart 1954 tarih ve 6366 sayılı Onay Kanunu, 19 Mart 1954 tarih ve 8662 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Onay belgeleri, 18 Mayıs 1954 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreterliğine tevdi edilmiş ve Sözleşme, Türkiye bakımından bu tarihte yürürlüğe girmiştir.

AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE KORUMA ALTINA ALINAN HAKLAR

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokollerinde koruma altına alınmış hak ve özgürlükler aşağıda yer almaktadır. Ek protokollerle korunan haklar ancak protokolü imzalayıp onaylayan üye devletlere karşı ileri sürülmektedir.

 

Hak ve özgürlükler;

İnsan haklarına saygı yükümlülüğü, Yaşam hakkı, İşkence ve kötü muamele yasağı, Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı, Kişi güvenliği ve özgürlüğü hakkı, Adil Yargılanma Hakkı, Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi, Özel yaşam ve aile yaşamına saygı ilkesi, Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, İfade özgürlüğü, Toplanma ve dernek kurma özgürlüğü, Evlenme hakkı, Etkili bir hukuksal tazmin yolu hakkı, Ayrımcılık yasağı, Mülkiyet Hakkının korunması, Eğitim Hakkı, Serbest seçim hakkı, Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılmama hakkı, Serbest dolaşım hakkı, Vatandaşların sınır dışı edilme yasağı, Yabancıların toplu olarak sınır dışı edilmeleri yasağı, Ölüm cezasının kaldırılması, Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usuli güvenceler, Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı, Adli hata yapılması halinde tazminat hakkı, Aynı suçtan dolayı iki defa yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı, Eşler arasında eşitlik ve Ayrımcılık yasağıdır.

Bu makalemiz de ilginizi çekebilir: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

AİHM’E BİREYSEL BAŞVURU

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi veya ek protokollerinde tanınan haklarının Yüksek Sözleşmeci taraflardan biri tarafından ihlal edilmesinden dolayı mağdur olduğunu öne süren her gerçek kişi, hükümet dışı kuruluş veya kişi grupları Mahkemeye başvurabilir. Yüksek Sözleşmeci Taraflar bu hakkın etkin bir şekilde kullanılmasını hiçbir surette engel olmamayı taahhüt ederler.

İç hukukta hak arama yollarını tüketen ve AİHS ile koruma altına alınan hak veya özgürlüğünün kamu tarafından ihlal edildiğini ileri süren kimse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından özel olarak hazırlanan Bireysel Başvuru Formunu doldurarak mahkemeye başvurabilecektir. 

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE KİMLER BİREYSEL BAŞVURUDA BULUNABİLİR?

AİHS m.34’e göre Yüksek Sözleşmeci Taraflardan biri tarafından Sözleşme ve Ek Protokollere konu haklarının ihlal edilmesinden dolayı mağdur olduğunu öne süren her gerçek kişi, hükümet dışı kuruluş veya kişi grupları Mahkemeye başvurabilir. Buna göre Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine;

• Gerçek Kişiler

• Hükümet dışı kuruluş ve kişi grupları(sendika, siyasi parti, dernek, fiili topluluklar vb.)
  

Velayet altındaki küçüğün hak ihlaline uğraması halinde velayet hakkına haiz velisi AİHM’e küçük adına başvuruda bulunabilir.

Devletler ve diğer kamu tüzel kişileri Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru yoluyla başvuruda bulunamaz ancak sözleşmeye taraf bir devleti şikâyet adına devletlerarası başvuru yoluyla müracaat edebilir.

 

AVRUPA İNSAN HAKALRI MAHKEMESİNE BAŞVURU ŞARTLARI

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m.35’te Mahkemeye başvuru şartları ele alınmıştır. Buna göre Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru şartları;

• İç hukuk yollarının tamamen tüketilmeli

• Kesin karardan itibaren dört (4) aylık süre içerisinde mahkemeye başvurulmalı

• Bireysel başvuru formunun eksiksiz bir şekilde doldurularak imzalı olarak mahkemeye sunulmalı

• İhlale konu hak veya özgürlükler AİHS ve ek protokolünde düzenlenen hak ve özgürlüklerden olmalı

• Başvuru yaşanan olay ve olgularla temellendirilmiş olmalı

• Başvurucunun hak ihlali dolayısıyla zarara uğramış olması

• Başvurunun hakkın kötüye kullanılması niyetiyle yapılmamış olması

• Aynı olaya ilişkin daha önce Mahkemeye veya uluslararası bir mahkemeye başvuru yapılmış olmamalıdır.

Anılan şartlardan herhangi birinde eksiklik olması halinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince bireysel başvurunun kabul edilemezliğine ilişkin karar verilmektedir.

Ayrıca mahkeme başvurunun kabul edilebilirlik kararından sonra başvurucunun, bir avukat ile süreci yürütmesi şart olarak belirlediğinden sürecin başlangıcından itibaren bir avukat yardımı alarak başvurunun takip edilmesini tavsiye ederiz.

Başvuru yapıldıktan sonra bireysel başvurunuzun akıbetini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine ait https://www.echr.coe.int/home internet sitesinden başvuru numaranızı girerek öğrenebilirsiniz.

AVRUPA İNSAN HAKALRI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU SÜRESİ VE ZAMANAŞIMI

1 Ağustos 2021 itibariyle yürürlüğe giren AİHS 15 NOLU PRTOKOL ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine 6 aylık olan başvuru süresi 4 aya düşürülmüştür. Başvuru süresine ilişkin getirilen değişiklik 1 Şubat 2022 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır. Böylece 1 Şubat 2022 tarihinden itibaren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan bireysel başvurular, iç hukukta verilen kararın kesinleşmesinden itibaren 4 ay içerisinde gerçekleşmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Süresi içerisinde yapılmayan başvurular hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından kabul edilmezlik kararı verilmektedir. Bu nedenle başvurucuların süre ve zamanaşımına konusunda dikkatli olması gerekmektedir.

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak için iletişim bölümündeki bilgilerden Kocaeli avukatlık büromuz Av. Revşan Çiftçi Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.