Boşanmanın gerçekleşmesiyle birlikte taraflar arasında pek çok konunun çözümlenmesi gerekmektedir. Bunlardan biri ise nafaka hususudur. Yazımızda nafaka türlerinden olan iştirak nafakasına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
NAFAKA NEDİR?
Bakıma muhtaç bir kimsenin bakım ve ihtiyacını karşılamak adına kendisine düzenli olarak verilen aylığa nafaka denir. Nafaka yalnızca boşanmanın gerçekleştiği taraflar arasında söz konusu olmamakta kişilerin bakmakla yükümlü olduğu kimselere de nafaka verme sorumluluğu doğmaktadır.
Nafaka türleri; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakasıdır. Tedbir nafakası, dava süresince talep edilmesi üzerine hâkim tarafından tedbiren hükmedilen nafakadır. Yoksulluk nafakası; boşanmanın gerçekleşmesi halinde yoksulluğa düşecek olan kişiye verilir. İştirak nafakası; küçüğün velayetine sahip ana veya babaya küçüğün bakım ve ihtiyaçlarını karşılamak adına diğer ebeveyn tarafından ödenir. Yardım nafakası ise, altsoy, üstsoy veya kardeşlerin yoksulluğa düşme tehlikesi ile karşılaşmaları halinde açılacak olan nafaka davası ile hükmedilen nafakadır.
İŞTİRAK NAFAKASI
TMK m.327’e göre;
“…Çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderler ana ve baba tarafından karşılanır…”
İlgili hüküm ile anne ve babaya küçüğün bakım ve ihtiyaçlarını karşılama zorunluluğu getirilmiştir. Ana ve babanın evli olması halinde küçüğün bakım, eğitim ve koruması birlikte yürütülürken tarafların boşanmaları halinde bu durum farklılık arz edebilmektedir. Küçüğün velayetinin ana veya babadan birinde olması halinde diğer ebeveynin küçüğe ilişkin sorumluluklarını yerine getirmesi ve ihtiyaçlarını karşılaması adına küçüğe iştirak nafakası ödenmektedir. Ortak velayet altında olan küçük adına da çocuğun sürekli kalacak olduğu ebeveyne diğer tarafın talebi halinde iştirak nafakası ödenmesi mümkündür.
Toplumsal kurallar arasında da yer alan çocuğun bakım ve ihtiyacını karşılama yükümlüğünü hukuki anlamda iştirak nafakası karşılamaktadır. Dolayısıyla iştirak nafakası, ana ve babanın çocuklarına bakma yükümlüğünün bir sonucudur.
İŞTİRAK NAFAKASI DAVASI
Ana ve babanın boşanması üzerine, küçüğün velayetinin ana veya babadan birinde olması durumunda velayete haiz olmayan ebeveynin çocuğun bakım, eğitim, sağlığı ve zorunlu ihtiyaçlarına katılmak için ödemekle yükümlü olduğu nafakayı ödememesi halinde iştirak nafakası davası açılır.
Kişilerin ana ve babalık yükümlülüklerini yerine getirmemesi doğrudan hukuki yaptırımlar uygulanmasını sağlamamaktadır. Çocuğa karşı maddi yükümlülüklerini yerine getirmeyen ebeveyne karşı ancak iştirak davası açılarak ve davanın kazanılması ile birlikte hukuki yaptırımlar uygulanabilmektedir.
İştirak nafakası boşanma davası sırasında talep edilebileceği gibi boşanma davasından sonra da iştirak nafakası davası açılabilir. İster boşanma davası ile birlikte görülsün ister ayrı bir dava olarak açılsın dava süresi boyunca velayete haiz ebeveynin talebi üzerine küçük için tedbir nafakasına hükmedilebilir ve dava süresince belirlenen miktar ödenir. Dolayısıyla boşanma davasında iştirak nafakası talep edilmese dahi sonradan talep edilebilir. Dava sonucunda talebin kabul edilmesi üzerine iştirak nafakası kesin olarak ödenmeye başlanacaktır.
İŞTİRAK NAFAKASININ BELİRLENMESİNDE KRİTERLER
Kanuni düzenlemeye göre nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur. Nafaka her ay peşin olarak ödenir.
Hâkim istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Nafaka kamu düzenini ilgilendiren bir durum olduğundan hâkim nafakaya hükmederken veya nafaka miktarını belirlerken re’sen hareket edebilmektedir. Anlaşmalı boşanma davasında tarafların belirlemiş oldukları iştirak nafakası miktarını da hâkim hakkaniyete uygun görmezse değişiklik yapabilmektedir.
“…Davalının çalışmadığı, herhangi bir geliri ve malvarlığının bulunmadığı yapılan soruşturma ve toplanan delillerden anlaşılmaktadır. Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin, çocuğun eğitim ve bakım giderlerine katılma zorunluluğu mali gücü varsa mevcuttur. Mali gücü yoksa, bu yükümlülüğü söz konusu olmaz. Bu husus nazara alınmadan, velayeti babasına bırakılan müşterek çocuk H. için hiç bir geliri ve malvarlığı bulunmayan davalının, davacıya tedbir ve iştirak nafakası ödemekle sorumlu tutulması doğru bulunmamıştır.
Velayeti davalı (anne)'ye bırakılan ve dava süresince de annesinin yanında onunla birlikte kalan müşterek çocuk 18.01.2001 doğumlu Hasan Hüseyin için, davalı yararına dava tarihinden geçerli olmak üzere tedbir nafakası tayin edilmesi gerekirken, (MK md 169) talep tarihinden geçerli olarak şekilde tedbir nafakası tayini usul ve yasaya aykırıdır…”
İŞTİRAK NAFAKASININ SÜRESİ
İştirak nafakasının ne kadar süre ile verileceği kanun ile koruma altın alınmıştır. Buna göre;
“…Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler…”
Dolayısıyla küçüğün ergin olması ve eğitiminin sona ermesi ile iştirak nafakası sona ermektedir. Ancak küçüğün kendi geçimini sağlaması veya yapmış olduğu meslek ve sanat gereği kendisini geçindirmesi mümkün olabilecek bir durumun söz konusu olması halinde iştirak nafakasının kaldırılması davası açılarak küçük ergin olmadan iştirak nafakası sona erebilir.
İŞTİRAK NAFAKASININ ÖDENMEMESİ HALİNDE TAZYİK HAPSİ
Boşanma davası veya iştirak nafakası davası sonucunda hükmedilen iştirak nafakasını, ödemeyen borçluya karşı ilamlı icra takip yoluna başvurulabilir. Borçlu hakkında icra takibine başlanması üzerine borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına ve maaşına haciz konulur. Güncel nafaka alacakları haciz sıralamasında birinci sırada yer aldığından borçlunun mallarına haciz konulması üzerine güncel nafaka alacağının tahsili oldukça kolaydır. Ancak birikmiş nafaka alacakları adi alacaklar gibi işlem görmektedir.
İcra takibi dışında iştirak nafakası alacaklısının şikâyeti üzerine, borçlu hakkında üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
İştirak nafakasına ilişkin açılacak olan davalarda görevli mahkeme Aile mahkemeleridir. Aile mahkemelerinin bulunmadığı bölgelerde Asliye Hukuk mahkemesi Aile mahkemesi sıfatıyla bakmaktadır.
Yetkili mahkeme ise boşanma davası ile birlikte iştirak nafakasının talep ediliyorsa boşanma davasında yetkili mahkeme; boşanma davasından sonra açılması halinde ise nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir.
Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kocaeli avukatlık büromuz Av. Revşan Çiftçi Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.
Comments