ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU) NE DEMEK?
Taşınır veya taşınmaz mallar üzerinde paylı(müşterek) mülkiyet veya elbirliği(iştirak) ile mülkiyet ilişkisinin olduğu durumlarda mal üzerindeki mülkiyet hakkının paylaşılması ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) ile sağlanır.
Mal üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan ortaklar, mal hakkında yapılacak herhangi bir hukuki işlem veya malın kullanılması bakımından ortak bir fikirle hareket etmesi gerekir. Ancak bu durum elbirliği veya paylı mülkiyete konu taşınır-taşınmaz her mal için söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle mal sahibi ortaklar arasında yaşanılan anlaşmazlıkların çözümü ortaklığın son bularak bireysel mülkiyete geçilmesi sağlanmaktadır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU) DAVASI
Yargıtay kararlarına göre ortaklığın giderilmesi davası; paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Ortaklığın giderilmesi davasının eski adı izale-i şuyu davasıdır.
Uygulamada özellikle miras kalan malların paylaşımı veya mülkiyet hakkının devrinde ortaklığın giderilmesi davası açılmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davasının temel dayanağı Türk Medeni Kanunu 642.(mirasçıların paylaşımı isteme hakkı), 698.(paylı mülkiyette paylaşımı isteme hakkı), ve 703.(elbirliği mülkiyette paylaşımı isteme hakkı) maddeleridir.
Ortaklığın giderilmesi davasının açılmasındaki temel sebep ortakların, ortaklığa konu malın paylaşımı noktasında kendi aralarında anlaşamamış olmalarıdır. Zira ortakların anlaşmaya varmaları halinde, ortaklığın kendi aralarında yapmış oldukları sözleşme ile sona erdirmelerinde hukuken herhangi bir engel bulunmamaktadır. Ortakların anlaşmamaları halinde ise davanın açılmasıyla birlikte mahkeme aracılığıyla paylı veya elbirliği mülkiyete konu taşınır veya taşınmaz mal üzerindeki ortaklık giderilmektedir.
Ortak veya paylı mülkiyete konu mal üzerindeki ortaklık dava neticesinde sona erdiğinden ortaklığın giderilmesi davasının kazananı veya kaybedeni bulunmamaktadır. Zira dava sonucunda mal üzerinde paylı veya ortak olan her hak sahibi mal üzerindeki hakkını bireyselleştirmiş olacaktır.
Bu makalemiz de ilginizi çekebilir: Miras Paylaşım (Taksim) Sözleşmesi |
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU) DAVASINDA TARAFLAR
Paylı veya elbirliği mülkiyete konu taşınır veya taşınmaz mal paydaşlarından herhangi biri ortaklığın giderilmesi davasını açabilecektir. Ortaklardan yalnızca biri tarafından bu dava açılabileceği gibi birden fazla ortak davacı sıfatıyla davayı birlikte açabilmektedir.
Taşınır veya taşınmaz mal üzerindeki ortaklığın sona ermesi söz konusu olduğundan ortaklığın giderilmesi davasında davalı taraflar malın ortaklarıdır. Davanın karara çıkabilmesi için ortakların tümünün davaya dâhil edilip taraf olarak gösterilmesi gerekmektedir. Dava sona ermeden ortaklardan birinin ölmesi halinde ölen ortağın mirasçılarının davaya dâhil edilmesi zorunludur.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU) NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİR?
Mahkeme kanalıyla ortaklığın giderilmesi durumunda ortaklar arasındaki ilişki 2 farklı yöntemle sona erebilir;
Aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi;
Ortaklığa konu mallar, ortaklar arasındaki ilişkiye uygun bir şekilde bölünebiliyorsa mallar taraflar arasında olduğu gibi paylaştırılır. Ortaklığın giderilmesi davası açıldığında mahkeme öncelikle aynen taksimin mümkün olup olmadığını incelemekle yükümlüdür. Malın aynen taksimi mümkünse mahkeme aracılığıyla doğrudan satış yoluyla ortaklık giderilemez.
Ortaklığın giderilmesinde aynen taksime örnek vermek gerekirse; aynı pay oranına sahip 3 mirasçının ve 6 aynı nitelikteki taşınmaz malın bulunduğu bir terekede ortaklık; her bir mirasçıya 2 taşınmaz verilecek şekilde giderilir.
Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi;
Taşınmaz veya taşınırın aynen taksimi mümkün değilse ortaklık satış suretiyle giderilir. Dava dosyasında alınan bilirkişi raporu taşınmaz veya taşınırın satışında etkili olan tutar olmayıp davadan sonra açılan satış dosyasında yapılan kıymet takdiri raporunda belirlenen tutar taşınmaz veya taşınır malların gerçek tutarını göstermektedir.
Ortaklığın satış yoluyla giderilmesine örnek vermek gerekirse; aynı pay oranına sahip 3 mirasçının ve 2 farklı nitelikteki taşınmazın bulunduğu bir terekede ortaklık; tereke mallarının satılarak elde edilen tutarın her bir mirasçıya eşit şekilde paylaştırılması ile giderilir.
Miras bırakanın mallarının paylaşılması bakımından ortaklığın giderilmesinde izlenilmesi gereken aşmalar sıralanacak olursa;
Veraset ilamı(mirasçılık belgesi) alınmalı
Mirasa konu mallar tespit edilmeli, aksi takdirde terekenin tespiti davası açılmalı
Mirasçıların aralarında anlaşmaları mümkün ise miras taksim sözleşmesi yapılmalı
Mirasçıların anlaşması mümkün değilse ortaklığın giderilmesi davası açılmalı
Yargılama sonucunda aynen taksim mümkünse mallar aynen taksim edilir yoksa miras malları satışa konulur.
Satış dosyasının tamamlanması ile birlikte elde edilen miktar mirasçılar arasında payları oranında paylaşılır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU) DAVASINDA DAVA GİDERLERİNİ KİM KARŞILAR?
Davayı açan ortak veya paydaş dava sona erene kadar yargılama giderlerini ödemekle yükümlüdür. Ancak davanın sona ermesi halinde taşınmaz malın paylaşımından önce gelinen aşamaya kadar yapılan yargılama giderleri ve avukatlık ücretleri taraflar arasında payları oranında paylaştırılır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ(İZALE-İ ŞUYU) DAVASINDA ZAMANAŞIMI
Ortaklığın giderilmesi davası mülkiyet hakkına ilişkin davalardan olduğundan herhangi bir zamanaşımı bulunmamaktadır. Ortaklar(paydaşlar) ortaklığın giderilmesi davasını her zaman açabilecektir.
ARABULUCULUK
5 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan 7445 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 37. Maddesi hükmü ile, ortaklığın giderilmesi davalarında zorunlu arabuluculuk şartı getirilmiştir. Buna göre 01.09.2023 tarihinden itibaren açılacak olan ortaklığın giderilmesi davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurmak dava şartlarından olmuştur. Aksi takdirde dava şartı yokluğundan açılan dava usulden reddedilecektir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Davada görevli mahkeme HMK m.4 gereğince Sulh Hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, taşınmazın veya taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesidir.
Comments